کابل خودنگهدار
tavakol
تاریخچه استفاده از کابل خودنگهدار برای اولین‌بار به اواسط قرن بیستم میلادی و به کشور فرانسه مرتبط می‌گردد. با این حال سابقه به‌کارگیری کابل‌های خودنگهدار در شبکه‌های توزیع و انتقال برق ایران طولانی نیست؛ اما با توجه به مزایای بسیار این کابل‌ها، مورد استقبال قرار گرفت و جایگاه کاربری خوبی در کشور ما یافته است. کابل خودنگهدار از نوع سیم‌ها و کابل‌هایی است که هادی آن‌ها از جنس آلومینیوم بوده و در حال حاضر کابل‌های آلومینیومی جایگزین خوبی برای سیم‌ها و کابل‌های مسی شده‌اند. کابل خودنگهدار برای انتقال و توزیع نیروی برق در خطوط هوایی مورد مصرف قرار می‌گیرد. کابل آلومینیومی خودنگهدار مزایای بسیار فراوانی دارد که استفاده از آن‌ها در صنایع مختلف رواج یافته است.
کابل خودنگهدار در قسمت‌های کم عرض زیادتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کابل از تجهیزات همچون سایر انواع کابل برق از سه بخش اصلی هادی، عایق و روکش از جنس پلی‌اتیلن یا کراس به دلیل چگالی بالای این موارد تشکیل شده است. ساختار کابل خودنگهدار از عایق پلی‌اتیلن کراس لینک استفاده شده و روکش پی وی سی مزایای خوبی برای این نوع کابل به وجود آورده است. همچنین ساختار این کابل‌ها از سیم‌های نگهدارنده که اصطلاحاً آن‌ها را مسنجر می‌نامند استفاده شده است. کابل‌های آلومینیومی خودنگهدار صرفاً دارای روکشی به رنگ‌های مشکی و خاکستری است.
انواع کابل خودنگهدار
کابل‌های خودنگهدار در نوع فشار ضعیف و فشارقوی و در دو مدل تک‌فاز و سه‌فاز به بازار فروش عرضه می‌شوند. کابل‌های خودنگهدار در سطح مقطع و تعداد رشته‌ها متفاوت از هم ساخته می‌شوند. برای کابل‌کشی، در ابتدا باید تیرک‌های سیمانی نصب شوند. بعد از نصب تیرک‌ها، طول مسیری که نیازمند به کابل‌کشی است و تعداد تیرک‌های سر راه اندازه‌گیری خواهند شد. با این کار متراژ کابل خودنگهدار مورد نظر به دست می‌آید. باید توجه داشت که متراژ سیم بر حسب مصرف‌کننده و نیاز منطقه و نوع کابل‌ها نیز تعیین می‌شوند. برای تشخیص کابل خودنگهدار تک‌فاز و یا سه‌فاز بودن کابل باید از نظر متخصصان استفاده شود، زیرا فقط متخصصین برق قادر به تشخیص آن هستند.
جهت کابل‌کشی کابل خودنگهدار به کلمپ برق نیاز خواهیم داشت. کلمپ انشعاب برق را از سر تیرک‌های برق به سایر کابل‌ها متصل می‌کند. سپس کلمپ انتهایی نیز در آخر کار هر خط بسته می‌شود. همة انواع کابل‌های خودنگهدار برطبق استانداردهای موجود به هم تابیده و فشرده شده‌اند. انواع کابل خودنگهدار در زیر بیان شده است:
کابل خودنگهدار ۴ رشته‌ای: این نوع کابل‌ها سه رشته فاز و یک رشته نول برای روشنایی به کار رفته است.
کابل خودنگهدار ۵ رشته‌ای: این کابل‌های ۵ رشته از سه رشته فاز، یک رشته نول جهت روشنایی و یک رشته مسنجر نول تشکیل شده‌اند. این رشته‌ها از آلومینیوم و آلیاژ منیزیم و سیلیسیوم با خلوص ۹۹/۵ درصد برای روشنایی استفاده می‌شود.
کابل خودنگهدار ۶ رشته‌ای: این کابل‌ها از سه رشته فاز، یک رشته روشنایی، یک رشته نول و یک رشته مسنجر تشکیل می‌گردند. در محاسبه کابل‌های شش رشته، عدد اول تعداد فازهای کابل، عدد دوم سطح مقطع فازها، عدد سوم روشنایی، عدد چهارم نول و عدد پنجم به کار رفته مسنجر خواهد بود. این کابل‌ها دارای سطح مقطع یکسانی هستند.
کاربرد کابل خودنگهدار
کابل‌های خودنگهدار از انواع کابل‌های هوایی هستند و در نتیجه به‌صورت زمینی کاربرد چندانی ندارند. بیشترین کاربرد کابل‌های خودنگهدار در شبکه‌های توزیع و انتقال انرژی است. این کابل‌ها قدرت و دوام بالایی برخوردارند و به‌سهولت روی دکل‌های و پایه‌های توزیع و انتقال برق با کمک کلمپ، نگهدارنده و پایه نصب می‌گردند. این تجهیزات موجود در سیستم‌های برق‌کشی و کابل‌کشی، برای روشنایی منازل و مکان‌های عمومی و سایر مکان‌ها نیز کاربرد فراوانی دارند، چرا که هم به زیباسازی شهر کمک می‌کند و نیز سبب کاهش حوادثی همچون آتش‌سوزی می‌گردد. از کاربردهای دیگر این کابل‌ها برای خطوط سیستم مخابراتی است. کابل‌های خودنگهدار بیشتر مورد استفاده برای سیستم‌های فشارقوی و ضعیف هستند. ایمن ساختن خطوط انتقال جریان و انتقال دیتا در ارتفاعات و تخلیه جزئی هم از مواردی است که می‌توان از این کابل‌ها استفاده نمود.
تنوع کابل خودنگهدار ( تعداد رشته سیم)
کابل‌های خود نگهدار ازنظر رشته سیم به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند و عبارت‌اند از:
1- کابل خود نگهدار سه سیمه با سیم نگهدارنده عایق‌بندی شده: این نوع کابل، از سه رشته سیم مشابه هادی آلومینیوم برای فازها و یک‌رشته سیم آلومینیوم آلیاژی به‌عنوان سیم نول تشکیل‌شده است. این نوع کابل، همه‌ی نیروهای مکانیکی وارد به کابل را تحمل می‌کند.
2 – کابل خود نگهدار سه سیمه با سیم نگهدارنده بدون عایق: این نوع از کابل شباهت زیادی به کابل بالا داشته و تنها فرق اصلی آن با کابل خود نگهدار سه سیمه با سیم نگهدارنده عایق شده، همین عدم وجود عایق در سطح کابل است.
3 – کابل خود نگهدار چهار سیمه عایق شده: اساساً کابل خود نگهدار چهار سیمه از چهار رشته سیم مشابه برای ۳ فاز و یک نول تشکیل شده است و همچنین این کابل از جنس آلومینیوم بوده و دارای عایق بندی پلیمر XPLE سیاه است. در کابل خود نگهدار چهار سیمه بار مکانیکی میان چهار رشته سیم به‌طور یکسان تقسیم می‌شود.
خصوصیات کابل خودنگهدار
کابل‌های خود نگهدار برای منتقل کردن و توزیع نیروی برق در خطوط هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در اصل گروهی از کابل‌های قدرت، شامل روکش بوده که در روی پایه‌های توزیع برق و دکل‌ها، به‌وسیله‌ی یک نگهدارنده ثابت نصب و راه اندازی می‌شوند. در کل کابل‌های خود نگهدار در مواقعی که امکان حادثه‌های جانی وجود دارد یا مواقعی که نکات ایمنی و فنی در حوزه‌ی برق رعایت نمی‌شود نیز استفاده می‌شوند.
این نوع از کابل‌ها دارای ویژگی‌ها و خصوصیات مناسب‌تری نسبت به کابل‌های آنیل نشده مسی هستند و همچنین با توجه به عایق‌بندی مناسب آن، امکان بروز انواع اتصالات برقی میان رشته‌های سیم از بین خواهد رفت. از دیگر ویژگی‌های اثرگذار کابل خود نگهدار می‌توان به قیمت اقتصادی و به‌صرفه بودن هزینه استفاده از این کابل‌ها در مقایسه با سایر کابل‌های برق قدیمی و ازنظر قدرتی به قدرت تحمل زیاد و همچنین پایدار در مقابل اشعه‌ی فرابنفش اشاره کرد.
مزایای کابل خودنگهدار
انواع کابل خودنگهدار وجود دارد که هر یک از آن‌ها بسته به ویژگی‌های خود دارای مزایایی هستند. این کابل‌ها سبب کاهش اتلاف انرژی برق شده و در هزینه‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از کابل‌ها با سیم‌های مسی هستند. به همین علت خطر به سرقت رفتن این کابل‌ها هم نیز کاهش پیدا خواهد کرد. کابل‌های برق آلومینیومی خودنگهدار از وزن کمتری به نسبت کابل‌های مسی با همان متراژ برخوردار هستند، این ویژگی مهم سبب سهولت در نصب این کابل‌ها شده است. کابل خودنگهدار در مقابل پارگی و خوردگی بسیار مقاوم است و از سطح ایمنی مطلوبی برخوردار است، به همین خاطر می‌توان در شبکه‌های انتقال و توزیع برق از این نوع کابل‌ها استفاده نمود. این نکته را باید در نظر داشت که هزینه‌های مربوط به نگهداری، نصب و تعویض این نوع کابل‌ها بسیار کمتر از کابل مسی است. کابل‌های خودنگهدار توانایی این را دارند که در مقابل حوادثی مانند اتصال کوتاه از خود مقاومت نشان دهند و با استفاده از این نوع کابل‌ها هزینه‌های برآمده از شاخه‌زنی درختان کمتر می‌شود. مزیت دیگری که می‌توان درمورد کابل خودنگهدار بیان کرد این است که این کابل‌ها امکان نصب فیبر نوری و خطوط تلفن بر روی یک پایه مشترک، امکان نصب کابل‌های خودنگهدار فشار ضعیف بر روی تیرهای خطوط انتقال ۲۰ کیلوولت، امکان نصب بر روی خطوط جدید بر روی تیرک‌های برق جهت افزایش ظرفیت را فراهم می‌نماید.
معایب کابل خودنگهدار
در کنار مزایایی که کابل‌های خودنگهدار دارند، معایبی نیز دیده می‌شود. از مهم‌ترین معایب و مشکلات استفاده از کابل خودنگهدار نامناسب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
در صورت استفاده از یک کابل خودنگهدار نامرغوب، امکان افزایش تلفات و هدر شدن انرژی برق افزایش می‌یابد.
در صورت استفاده طولانی‌مدت از کابل خودنگهدار نامناسب، امکان ترک خوردن کابل به دور از فکر است. بالا بودن میزان خوردگی در نوع نامطلوب این کابل موجب قطعی پی‌درپی برق می‌گردد.
محاسبه سطح مقطع کابل خودنگهدار
اصولاً برای انتخاب کردن مناسب ترین کابل خودنگهدار از روش‌های محاسباتی کمک می‌گیرند، به صورتی که با استفاده کردن از آن‌ها می‌شود مناسب‌ترین کابل را با توجه به رعایت مسائل اقتصادی و استاندارد انتخاب کرد. ما نمی‌توانیم از هر کابل یا سیمی در همه‌ی موارد استفاده کنیم، زیرا که تمامی هادی‌ها با توجه به سطح مقطع خود می‌توانند جریان مجازی را از خود عبور دهند که اگر این جریان از حد قابل‌تحمل آن‌ها بالاتر رود، خطرات و مسائل زیان‌بار و جبران‌ناپذیری میزند.
مشخصات کابل خودنگهدار فشار ضعیف
🔶نام‌گذاری و طبقه‌بندی کابل‌های خودنگهدار سه فاز و تک فاز فشار ضعیف بر پایه تعداد رشته تشکیل‌دهنده شامل موارد زیر می‌باشد:
✅کابل خودنگهدار دو رشته: این نوع کابل دارای یک‌رشته نول و یک‌رشته فاز (مخصوص کابل تغذیه تک فاز و سرویس‌دهی آن به مشترکین) است.
✅کابل خودنگهدار سه رشته: این نوع کابل دارای یک‌رشته نول نگهدارنده، یک‌رشته فاز و یک‌رشته روشنایی معابر می‌باشد.
✅کابل خودنگهدار پنج رشته: این نوع کابل دارای سه رشته فاز، یک‌رشته نول نگهدارنده و یک‌رشته روشنایی معابر نیز می‌باشد.
✅کابل خودنگهدار شش رشته: کابل خودنگهدار شش رشته دارای سه رشته فاز، یک‌رشته نگهدارنده و یک‌رشته روشنایی معابر و یک‌رشته نول است.
🔶علامت‌های اختصاری آن به شرح زیر می‌باشد:
✅سطح مقطع نامی هادی نول نگهدارنده (* M&N)
✅سطح مقطع نامی هادی فاز (* A)
✅سطح مقطع نامی هادی روشنایی معابر (* L)
🔶نگارش سطح مقطع رشته‌ها به شرح ذیل می‌باشد:
🔹ترتیب نگارش سطح مقطع رشته‌ها در کابل خودنگهدار تک فاز بدون هادی روشنایی:
1*A+N+M
🔹ترتیب نگارش سطح مقطع رشته‌ها در کابل سه فاز پنج رشته:
3*A+L+M&N
🔹همچنین این ترتیب در کابل خودنگهدار تک فاز با هادی روشنایی:
1*A+L+M&N
سایز بندی انواع کابل خودنگهدار
این نوع از کابل‌ها شامل سایزهای گوناگونی هستند و هر یک از افراد می‌توانند با توجه به پروژه خود نوع و سایز کابل خود نگهدار را تعیین کنند. کابل‌های خود نگهدار اساساً با تعداد سیم‌ها و رشته‌های متفاوت تولید می‌شوند. در نوع سه فاز کابل‌های خود نگهدار، دو نوع پنج سیمه و شش سیمه در شبکه‌های برقی بیشتر رایج هستند و ساختار کلی کابل خود نگهدار شش سیمه به‌صورت زیر است:
🔷 یک‌رشته برای نول: سطح عایق بندی ابتدایی این نوع رشته دارای تعداد زیادی از خار بوده و به‌اصطلاح شامل هزار خار هستند.
🔷 سه رشته برای فاز: این نوع به‌وسیله‌ی خارها یا برآمدگی‌های طولی بر روی عایق بندی شناسایی می‌شود و اساساً فازها دارای یک، دو و سه خار هستند.
🔷 یک‌رشته برای فاز: این نوع رشته فاقد خار است.
🔷 یک‌رشته نگه دارنده (مسنجر): این رشته سیم به‌صورت صاف و بدون خار بوده و اکثراً مشخصات اصلی کابل بر روی این نوع رشته سیم حک خواهد شد.
افزون بر کابل خود نگهدار شش رشته‌ای، کابل‌های خود نگهدار پنج رشته‌ای هم ساخته و عرضه می‌شود. در این نوع کابل (کابل‌های پنج رشته) یک‌رشته با هادی‌ای از جنس آلومینیوم آلیاژی به شکل هم‌زمان نقش سیم مسنجر و هادی نول را بازی می‌کند.
در قسمت زیر به عمده‌ترین سایزهای کابل خود نگهدار شش رشته‌ای اشاره می‌شود:
✅ ١٦+١٦+٢٥+٢٥*٣
✅ ٢٥+٢٥+٣٥+٣٥*٣
✅ ٢٥+٢٥+٥٠+٥٠*٣
✅ ٢٥+٢٥+٧٠+٧٠*٣
✅ ٢٥+٢٥+٩٥+٩٥*٣
هادی کابل و عایق کابل
روشنایی و هادی فاز کابل خودنگهدار فشار ضعیف، نوع رشته آن از نوع تابیده‌شده و فشرده گرد و جنس آن نیز از آلومینیوم H12 یا EC1350 با حداقل خالص %99/5 هست، نیز تعداد رشته‌های روشنایی و هادی فاز برای مقطع‌هایی تا 50 میلی‌متر، 7 رشته است و مقطع 70 حداقل 12 رشته هست و نیز مقاطع بالاتر، 19 رشته می‌باشد.
هادی آن، از نوع 7 رشته تابیده و نیز غیر فشرده گرد بوده و جنسی که دارا است، آلومینیوم آلیاژی منیزیوم سیلسیوم 6101 خواهد بود.
عایق کابل خودنگهدار فشار ضعیف، از ماده گرما سختی بر اساس پلی‌اتیلن شبکه‌ای و رنگ آن سیاه می‌باشد. عایق حتماً باید در برابر عواملی همچون پرتو فرابنفش خورشید، عوامل جوی، سایش و کشش دارای مقاومت باشد. عایق به روش اکستروژن بر روی هادی قرار می‌گیرد.
تشخیص فاز و نول کابل خودنگهدار
سیم نول همان هادی زمین می‌باشد و شباهت زیادی به سیم فاز دارد. ولی اصلی‌ترین شباهتی که می‌توان برای فاز و نول نام برد این هست که در سیستم تک فاز جریان شبیه به همی را جابه‌جا می‌کنند. سیم نول جریانی قوی داشته و به دلیل خطرات ناشی از جریان بایستی نول را در یک محیطی ایزوله جای داد. ولی سیم فاز یک منبع است که می‌تواند ورودی به مدار را کنترل کند. در اصل الکتریسیته در مدارهای باز جریان ندارند و سیم نول همان جریان از مدار هست که مانع آن می‌گردد.
کابل خودنگهدار هوایی
کابل‌های هوایی از دسته‌ی کابل‌های خودنگهدار هستند. کابل هوایی به کابل‌هایی گفته می‌شود که در بالای سطح زمین‌بر روی دکل‌ها و تیرهای خطوط انتقال مورداستفاده قرار می‌گیرد و ازآنجایی‌که در این کابل‌ها بیشتر از هوا به‌جای عایق استفاده می‌گردد و نیز هزینه آن‌ها نسبت به دیگر کابل‌ها کم‌هزینه‌تر و رایج‌تر است.
عموماً جنس آلیاژ به کار گرفته‌شده در کابل هوایی از آلومینیوم است البته از کابل‌های مسی نیز در بعضی از خطوط انتقال ولتاژ پایین و متوسط همچنین محل اتصال به مصرف‌کننده استفاده می‌گردد.
کابل هوایی، دارای هادی عایق شده بوده و به‌منظور سطح ولتاژی ۱ تا ۳۶ کیلوولت به‌کار می‌روند. استانداردهای مربوط درواقع نشان‌دهنده حداقل نیازمندی‌های مکانیکی، حرارتی و الکتریکی مرتبط به کابل‌ها است. در بعضی از این استانداردها حداقل نیازمندی‌های آزمودن و ساخت متذکر شده و در بعضی دیگر از آن‌ها فقط به حداقل احتیاجات آزمودن اشاره‌شده که برای رسیدن به این نیازمندی‌های آزمودن باید خیلی زیاد به کیفیت ساخت توجه کرد. کابل‌های برق در انواع مختلفی تولید می‌نمایند و یکی از انواع این کابل‌ها، کابل هوایی هست. کابل هوایی در مکان‌هایی بیرون از فضاهای داخلی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
برخی از کابل‌های هوایی در خطوط انتقال هوایی همچون کابل‌هایی که روی تیرهای برق و دکل‌ها قرارگرفته‌اند. جنس بیشتر این کابل‌ها از آلومینیوم است که دارای یک نوار فولادی است.
خرید کابل خودنگهدار
برای خرید انواع مختلف کابل خود نگهدار باید به موارد اساسی و مهم زیر توجه شود:
🔵 برای خرید انواع کابل خود نگهدار باید به برجستگی‌ها یا شکاف‌های موجود در کابل‌ها توجه کلی شود.
🔵 پیش از اقدام برای خرید کابل‌های خود نگهدار باید به مواردی مانند سایز مقطع کابل‌های خود نگهدار، تعداد رشته سیم این نوع کابل‌ها، جریان ولتاژ، نوع و کاربرد مصرفی و… توجه ویژه شود.
🔵 کابل‌های خود نگهدار از برندهای معتبر و معروف جهان باشند تا علاوه بر کیفیت کالا، افراد
بتوانند از گارانتی آن نیز بهره‌مند شوند.
کابل‌های خودنگهدار کاربردها و ویژگی‌های فراوانی دارند. این کابل‌ها در خطوط هوایی و مهم‌ترین کاربرد آن استفاده از آن در انتقال و توزیع برق در تمام نقاط خصوصاً نقاط تنگ و دور از دسترس است و نیز در شهرهایی با بافت فرسوده یا در خیابان و کوچه‌های با عرض کم و غیراستاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. کابل‌های خودنگهدار دارای هادی از جنس آلومینیوم هستند که نسبت به سیم و کابل‌های مسی سبک‌تر و ارزان‌تر بوده و نصب آن‌ها نیز راحت‌تر است.
فروشگاه آقای برق همواره به‌عنوان یک نمایندگی معتبر و باسابقه در حوزه‌ی خرید و فروش انواع کابل‌های خود نگهدار و همچنین سایر کابل‌ها مانند سیم و کابل خراسان افشارنژاد، سیم و کابل البرز الکتریک نور بوده است و ازنظر کیفیت محصول و قیمت فروش، جزء بهترین فروشگاه‌های کشور محسوب می‌شود؛ افراد برای خرید کابل‌های خود نگهدار می‌توانند به‌صورت حضوری یا اینترنتی اقدام به خرید کنند و این فروشگاه همچنین به مشتریان خود مشاوره قبل از خرید نیز خواهد داد.